فصل رحمت و مغفرت- سیری در آداب ماه شریف رجب

فصل رحمت و مغفرت  

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله :

" رجب ، " ریزان" نامیده شده است ، چرا که در این ماه ، رحمت خداوند بر امت من فرو می ریزد."

رجب از راه می رسد، قدر حضورش را بدانید که ناگاه خواهیم دید در حال وداع است.

بهارعاشقان و دلدادگان حریم کبریایی فرا رسیده است. ماه رجب فصل روئیدن جوانه های عاشقانه زیستن و ماه شست و شوی دل و جان از زنگارهای گناه و غفلت ، و آماده شدن برای ورود به ضیافت الله اعظم است. کسانی که دل درگرو محبت خدا نهاده اند، لحظه شماری می کنند تا با ورود به ماه رجب وبهره مندی از برکات آن، به درک فیوضات ماه عظیم شعبان موفق شوند و پس از آن بتوانند مدال  لیاقت ورود به ضیافت الهی در ماه رمضان را دریافت نمایند.

ماه رجب ، سراسر نور و فضیلت و رحمت است. شب اول آن که جزء چهار شب برتر سال است و شب زنده داری در آن که بسیار مورد تاکید قرار گرفته ، لیلة الرغائب( اولین شب جمعه ماه) و میلاد ابوالائمه امیرالمومنین علیه السلام تا شب نیمه رجب و ایام مبارک " بیض" که راهیان طریق سلوک به اعتکاف و مناجات با رب جلیل می نشینند وبیست و هفتم رجب که رحمت الهی ظهور کرد و محمد مصطفی صلی الله علیه و آله به رسالت مبعوث شد.

رعایت کنندگان حرمت ماه رجب و عاملین به اعمال آن را " رجبیون" نامند. همانا که در قیامت فرشته ای ندا می دهد:" أین الرجبیون" ، کجایند افرادی که ماه رجب را محترم شمرده و اعمالی از آن را انجام داده اند.

آنان بندگان خالصی هستند که در دنیا و در میان مردم بی نام و نشان زندگی می کنند و آنگاه که ماه رحمت فرا می رسد خود را در نهر نورانی رجب شست و شو می دهند و با دلی صاف و بی آلایش و پاکیزه از غفلت ها، کینه ها و گناهان،خود را برای نزول رحمت های الهی مهیا می کنند.

امام خمینی (ره ) ، این عارف بالله در مورد ماه رجب می فرماید:

" شرافت ماه رجب در زبان ها ، در بیان ها، درعقلها و در فکرها نگنجد. رجب ماه دعا و استغفار است و سفارش زیادی به استغفار در این ماه شده است."

روزه داری دراین ماه ، مورد تأکید قرار گرفته و پاداش فراوانی برای روزه داران به خصوص در روزهای اول، وسط و آخر ماه وعده داده شده است.

حال این ماییم واقیانوسی از معنویت که قدم در بهار آن گزارده ایم تا با همتی خدایی خود را در برابر نفخه الهی که دراین فصل، وزیدن می گیرد قرار دهیم و با دل کندن از تعلقات دنیایی، مقدمات ورود به جاده سلوک را فراهم ساخته و رنگ خدایی بگیریم.

امید است آنگاه که دستان خود را بر آستان الهی بلند می نمائید و به مناجات که زیباترین تجلی روح انسانی است، می پردازید ما را از دعای خیر خویش محروم ننمائید. 

سیری در آداب ماه شریف رجب 

این ماه ، ماه بسیار شریفى است ؛ به این جهت که : از ماههاى حرام مى باشد، از اوقات دعا مى باشد و حتى در زمان جاهلیت به این مطلب مشهور بوده و مردم آن زمان منتظر این ماه بوده اند تا در آن دعا کنند.

این ماه ، ماه امیرالمؤ منین (علیه السلام ) مى باشد؛ شب اول آن یکى از چهار شبى است که تاءکید به زنده نگهداشتن آن به عبادت شده است . درباره روز نیمه آن آمده است که محبوبترین روزها نزد خداوند بوده و زمان انجام عمل ((استفتاح )) است که در ادامه به طور مفصل خواهد آمد. همچنین روز بیست و هفتم این ماه ، مبعث حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى باشد. روزى که زمان ظهور رحمت خداوند است . چیزى که از اول خلقت تا کنون مانند آن دیده نشده است . این گوشه اى از فضایل این ماه است . در اینجا مراقبت ها و آداب این ماه را ذکر مى کنیم .

1 - از مراقبت هاى مهم در این ماه ، به یاد داشتن حدیث ((ملک داعى )) مى باشد که از پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) روایت شده است . پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: ((خداى متعال در آسمان هفتم فرشته اى قرار داده است که ((داعى )) گفته مى شود. هنگامى که ماه رجب آمد، این فرشته در هر شب از این ماه تا صبح مى گوید: خوشا به حال تسبیح کنندگان خدا، خوشا به حال فرمانبرداران خدا. خداى متعال مى فرماید: همنشین کسى هستم که با من همنشینى کند. فرمانبردار کسى هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهان بخشایش هستم . ماه ، ماه من و بنده ، بنده من و رحمت ، رحمت من است . هر کسى در این ماه مرا بخواند او را اجابت مى کنم و هر کس از من بخواهد به او مى دهم و هر کس از من هدایت بخواهد او را هدایت مى کنم . این ماه را رشته اى بین خود و بندگانم قرار دادم که هر کس آن را بگیرد به من مى رسد.))

2 - سزاوار است که طالبان علم در این ماه و ماههاى شعبان و رمضان عبادت را مقدم بر تحصیل علم نمایند؛ گر چه تحصیل علم نیز از برترین عبادتهاست .

3 - شب اول این ماه ، یکى از چهار شبى است که شب زنده دارى در آن تاءکید شده است . یکى از مراقبت ها این است که در هنگام دیدن ماه در شب اول ، دعایى که روایت شده است را بخواند.

4 - مستحب است که در شب اول این ماه ، بعد از نماز مغرب بیست رکعت نماز به جا آورده که در هر رکعت سوره فاتحه و اخلاص را یک مرتبه خوانده و براى هر دو رکعتى ، یک سلام بدهد.

نماز آسان ترى از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) روایت شده است که فرمود: کسى که دو رکعت نماز در شب اول ماه رجب ، بعد از نماز عشا بخواند و در رکعت اول آن ، سوره فاتحه و الم نشرح را یک بار و اخلاص را سه بار و در رکعت دوم ، سوره فاتحه ، الم نشرح ، اخلاص و مهوذتین (ناس و فلق ) را هر کدام یک بار بخواند؛ سپس تشهد خوانده و سلام دهد. بعد از آن نیز سى بار ((لا اله الا اللّه )) گفته و سپس سى بار بر پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) صلوات بفرستد. گناهان گذشته او آمرزیده شده و او را مانند روزى که از مادر متولد شده از گناهان بیرون مى برد.
(نمازهاى مستحبى این ماه در بخش نمازهاى مستحبى آمده است .)

5 - سزاوار است که در تمام این ماه و ماه شعبان ، رمضان و تمام عمر، اهمیت زیادى به دعا، جهت توفیق اخلاص داده و توجه به خداى متعال با نامهاى او مانند ((کریم العفو و مبدل السیئات بالحسنات )) و توسل به او به وسیله محمد و آل او (علیه السلام ) را زیاد کند.

6 - چنانچه شب اول ماه ، مصادف با شب جمعه بود، سزاوار است که عمل ((لیلة الرغائب )) را انجام دهد. از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) روایت شده است که فرمودند: ((از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبى است که فرشتگان آن را ((لیلة الرغائب )) مى نامد. این نامگذارى به این جهت است که هنگامى که یک سوم از شب گذشت ، هیچ فرشته اى در آسمان ها و زمین نمى ماند، مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع مى شوند.

آنگاه خداوند، به طور غیر منتظره اى بر آنان وارد شده و مى فرماید: اى فرشتگانم ! هر چه مى خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض مى کنند: حاجت ما این است که از روزه داران رجب درگذرى . خداوند مى فرماید: این کار را انجام دادم )). بهتر است کسى که این حدیث را مى شنود، در این شب ، زیاد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تکلیفى را که آیه تحیت (نساء/آیه 86) به عهده ما گذاشته به اندازه توانایى انجام داده باشد. سپس رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمودند: کسى که روز پنج شنبه اول رجب را روزه گرفته و بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز به جا آورده هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعتى سوره فاتحه یک بار، سوره قدر سه بار و سوره توحید دوازده بار خوانده و هنگامى که نماز تمام شد، هفتاد بار بر من (با این الفاظ) صلوات بفرستد: اللهم صل على محمد النبى الامى و على آله سجده کرده و در سجده هفتاد بار بگوید: سبوح قدوس رب الملائکة و الروح سپس سر خود را بلند کرده و بگوید: رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلى الاعظم .

آنگاه بار دیگر به سجده رفته و در سجده همان چیزى را بگوید که در سجده اول گفت ، سپس حاجت خود را از خدا بخواهد، ان شاء اللّه تعالى برآورده مى شود. رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) در ادامه فرمودند: قسم به کسى که جانم در دست اوست ؛ هیچ بنده یا کنیزى - از بندگان و کنیزان خدا - این نماز را به جا نمى آورد، مگر این که خداوند گناهان او را مى بخشد؛ گرچه گناهان او مثل کف دریا و به عدد شن و به وزن کوهها و به عدد برگهاى درختان باشد در روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگى سزاوار آتش باشند را شفاعت مى کند و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت ، با روى گشاده و خندان و زبان فصیح براى او مى فرستد و مى گوید: اى محبوب من ! مژده بده ؛ از هر سختى نجات پیدا کردى .
مى پرسد: تو کیستى ؟رویى بهتر از رویى تو ندیده و بویى به خوش بویى تو، به مشامم نرسیده . جواب مى دهد: اى محبوب من ! من ثواب آن نمازى هستم که در فلان شب ، فلان منطقه ، فلان ماه و فلان سال به جا آوردى ؛ امشب آمده ام تا حقت را ادا کرده ، مونس تنهایى تو بوده و وحشت را از بین ببرم . زمانى که در شیپور دمیده شود، در عرصه قیامت بر سرت سایه افکنم و تو هرگز هیچ خیرى را از جانب مولایت از دست نخواهى داد.

7 - از کارهاى مهم در روز اول ماه رجب ، روزه ، نماز حضرت سلمان دعا در اول آن با دعایى که در اقبال سید قدس سره روایت شده ، مى باشد.

8 - از کارهاى مهم در این ماه این است که در تمام ماه ، هزار بار بگوید: استغفر اللّه ذاالجلال و الاکرام من جمیع الذنوب و الاثام شیخ صدوق (ره ) روایت کرده است : اگر کسى این ذکر را در رجب ، هزار بار بگوید، خداوند متعال مى فرماید: اگر گناهان شما را نبخشم ، پروردگار شما نیستم ، پروردگار شما نیستم ، پروردگار شما نیستم !

9 - مستحب است که در تمام ماه رجب ، سوره توحید را ده هزار بار و همچنین روایت شده است که هزار بار بخواند. روایت شده است : ((کسى که هزار بار آن را بخواند روز قیامت ، عمل هزار پیامبر و هزار فرشته را مى آورد و هیچکس نزدیکتر از او به خدا نیست ؛ مگر کسى که بیشتر از او آن را خوانده باشد و ثواب خواندن این سوره در رجب ، چندین برابر است .))

10 - مستحب است که در این ماه که هزار بار، خدا را تسبیح کند. در روایت آمده است کسى که چنین عملى را انجام دهد، خداوند صد هزار عمل خوب براى او نوشته و صد کاخ در بهشت براى او مى سازد.

11 - مستحب است که در تمام این ماه ، هزار بار (( لا اله الا اللّه )) بگوید. روایت شده است کسى که در این ماه این عمل را انجام دهد خداوند براى او صد هزار حسنه نوشته و صد شهر در بهشت براى او مى سازد.

12 - مستحب است که در این ماه صد بار بگوید: استغفر اللّه الذى لا اله الا هو وحده لا شریک و له و اتوب الیه . و اگر پس از آن صدقه بدهد خداوند او مورد رحمت قرار داده و گناهان او را مى آموزد و کسى که چهار صد بار بگوید خداوند پاداش صد شهید را براى او مى نویسد.

13 - خوب است که در تمام ماه با پیروى از امام سجاد (علیه السلام ) در سجده خود این ذکر را بگوید: عظم الذنب من عبدک فلیحسن العفو من عندک .

14 - سزاوار است که صبح و شب و بعد از هر نمازى دعاى یا من ارجوه لکل خیر.... را بخواند و سپس با دست چپ محاسن خود را گرفته و انگشت سبابه دست راست خود را حرکت داده گریه کند و بگوید: یا ذالجلال و الاکرام یا ذا النعماء و الجود یا ذا المن و الطول حرم شیبتى على النار.

15 - از دعاهاى مستحب در این ماه دعاى : یا من یملک حوائج السائلین ... مى باشد.

16 - از کارهاى مهم در این ماه ، زیارت امام حسین (علیه السلام ) در اول و وسط ماه است .

17 - نمازهاى مستحبى در این ماه ، در بخش نمازهاى مستحبى ذکر شده اند.

18 - روز بیست و هفتم رجب ، مستحب است که روزه بگیرد، غسل کرده و زیارت پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) و حضرت على (علیه السلام ) را بخواند.اوینی