فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏علیها شفیعه روز جزا 

یکى از معتقدات شیعه و از مباحث کلامى، موضوع شفاعت است که اصل آن از قرآن کریم به خوبى استفاده مى‏شود.

خداوند در قرآن کریم خطاب به رسول اکرم صَلّى‏اللَّه‏عَلَیْهِ‏وَآلِه‏وِسَلَّم مى‏فرماید:

وَ مِنَ الَّلیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى اَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً؛ (1) پاسى از شب را از خواب برخیز و به قرآن و نماز بگذران. این یک وظیفه اختصاصى براى توست. امید است که پروردگارت تو را به مقامى قابل ستایش برساند.

در تفسیر آیه از اهلبیت عصمت علیهم‏السّلام آمده که مقصود از این مقام محمود، مقام شفاعت است. (2)

دو معظّمه دوران و افتخار بانوان جهان، دو شخصیّت بى‏نظیرِ فاطمه نام، یکى حضرت صدّیقه طاهره، فاطمه‏زهرا صلوات‏اللَّه‏علیهاوعلى‏ابیهاوبعلهاوبنیها و دیگرى کریمه آل محمّد و بضعه حضرت‏موسى بن جعفر علیه‏السّلام، حضرت فاطمه‏معصومه علیهاالسّلام صاحب مقام شفاعتند

شفعاء یوم‏القیامه متعددند و در رأس همه، رسول خدا، پیامبر خاتم صَلّى‏اللَّه‏عَلَیْهِ‏وَآلِه‏وِسَلَّم مى‏باشند. چنانکه علاوه بر آیه فوق روایات متعدّد دلالت بر این موضوع دارد و نیز ائمه طاهرین، جزء شفعاى عنداللَّه مى‏باشند و این مقتضاى آبرومندى آنان در نزد خداى تعالى و رأفت آنان نسبت به بندگان‏خداست و در زیارت حضرت امام حسین علیه‏السّلام مى‏خوانیم: اَلَّلهُمَّ ارْزُقْنى شَفاعَةَالْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ...

بارخدایا! شفاعت‏حسین علیه‏السّلام را در روز ورود بر خودت روزیم فرما.

بالاخره در طبقه مردان، انبیا و اوصیا و ائمه طاهرین و برخى دیگر شفاعت مى‏کنند و نیز در میان زنان و طبقه بانوان کسانى هستند که داراى مقام والاى شفاعتند و شخصیّتهاى گرانقدرى که به اذن‏اللَّه‏تعالى در قیامت، شفاعت مى‏کنند.

و آنچه که در اینجا مسلّم است، اینست که دو معظّمه دوران و افتخار بانوان جهان، دو شخصیّت بى‏نظیرِ فاطمه نام، یکى حضرت صدّیقه طاهره، فاطمه‏زهرا صلوات‏اللَّه‏علیهاوعلى‏ابیهاوبعلهاوبنیها و دیگرى کریمه آل محمّد و بضعه حضرت‏موسى بن جعفر علیه‏السّلام، حضرت فاطمه‏معصومه علیهاالسّلام صاحب مقام شفاعتند.

آنچه که حکایت از مورد اوّل مى‏کند، روایات بسیارى است که در ابواب معاد و قیامت و نیز در ابواب فضایل حضرت فاطمه‏زهراعلیهاالسّلام رسیده است و از جمله روایت جابر از حضرت باقر علیه‏السّلام است که در یکى از فقراتش آمده است: اى جابر! واللَّه که فاطمه شیعیان و محبّان خود را التقاط مى‏کند آنگونه که مرغ دانه‏هاى خوب و سالم را از میان دانه‏هاى بد، جدا نموده و انتخاب مى‏کند. (3) 

و اما راجع به حضرت فاطمه‏معصومه علیهاالسّلام بعضى از روایات که از خاندان پیغمبر نقل شده، صریح در این معناست. چنانکه سید عالم شهید مرحوم قاضى نوراللَّه شوشترى رضوان‏اللَّه‏علیه نقل فرموده است که حضرت امام جعفر صادق علیه‏السّلام فرمودند: "آگاه باشید که براى خدا حرمى است و آن مکّه است و براى رسول خدا صَلّى‏اللَّه‏عَلَیْهِ‏وَآلِه‏وِسَلَّم حرمى است و آن مدینه است. آگاه باشید که براى امیرالمؤمنین علیه‏السّلام حرمى است و آن کوفه است. آگاه باشید که حرم من و حرم فرزندان من، بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم کوفه کوچکى است. آگاه باشید که براى‏بهشت هشت‏در است که سه‏تاى آن به‏سوى‏قم مفتوح‏مى‏باشد."

بعد فرمودند: تُقْبَضُ فیها امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدى وَاَسْمُها فاطِمَةُ بِنْتُ مُوسى تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شیعَتى الْجَنَّةَ بِاَجْمَعِهِمْ؛ (4)

در سرزمین قم، زنى از فرزندان من که نام او فاطمه و دختر موسى بن جعفر است از دنیا خواهد رفت و شیعیان من همگى به برکت شفاعت او داخل بهشت خواند گردید.

و نیز در زیارت آن مکرّمه سلام‏اللَّه‏علیها که خود از امام علیه‏السّلام، مأثور است مى‏خوانیم: یا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ... اى فاطمه!براى من در مورد بهشت، شفاعت کن... بنابراین، حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏علیها همچون جدّه معظّمه‏اش فاطمه‏زهرا سلام‏اللَّه‏علیها از شفعاى محشر است.

آنچه در اینجا بسیار قابل توجّه است این است که برحسب ظاهر روایاتى که در دو مورد، ذکر شد، نه تنها آن دو حبیبه خداوند، صاحب مقام شفاعتند، بلکه شفاعت آنان در سطحى وسیع و گسترده مى‏باشد. چنانکه در روایت مربوط به حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏علیها کلمه "اَجْمَعِهِمْ" به کار رفته که کاملاً ظاهر در این است که همه شیعیان به شفاعت آن بزرگوار مى‏رسند و عامّه شیعه از آن بهره‏مند و برخوردار خواهند گردید.

این تعبیر، بسیار ارزشمند است، زیرا از یک سو مقام والاى حضرت فاطمه بنت موسى را ابراز مى‏دارد که شفاعت آن حضرت نوع خاصى از شفاعت است؛ گروهى نیست و طایفى نمى‏باشد، بلکه فراگیر و عمومى است و به کافّه شیعه خواهد رسید.

ملاک شیعه بودن را ما خود نمى‏توانیم تفسیر کنیم و به دست بدهیم، ملاک آن طبق تفسیر خاندان پیغمبر علیهم‏السّلام باید در عمل روشن گردد و عمل ماست که معیار تشیّع ما خواهد بود

و از دیگر سو تعبیر امیدبخش و فرح‏انگیز است و نور امید در دلهاى همه شیعیان ایجاد مى‏کند. شفاعت حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏علیها شعاع رحمت واسعه الهیه است که همه را زیر پروبال خود خواهد گرفت.

بنابراین اگر در زیارت آن مکرّمه بى‏بدیل مى‏خوانیم: یا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ و درخواست شفاعت از آن خزینه رحمت الهى مى‏کنیم، تقاضایى بجا و بمورد است که او صاحب شفاعت کبرى و تامّه است و دامنه شفاعتش آن قدر گسترده و وسیع است که به هرکسى که در زیر لواى مقدّس تشیّع باشد خواهد رسید.

بله! در اینجا نباید یک مطلب را از یاد برد و آن این است که در همان روایت مخصوص، مى‏فرماید: "شیعیان من به شفاعت او داخل بهشت خواهند گردید" و اکنون باید همه در حال خود فرورویم و بنگریم که آیا در زمره شیعیان امام صادق علیه‏السّلام هستیم؟ و آیا این عنوان و واژه درباره ما صادق است؟ و آیا آن امام بزرگوار، تشیّع ما را امضا مى‏کند؟ اگر خداى نخواسته این مطلب مورد تردید قرار گرفت یا این عنوان منتفى شد، حکم و اثر آن نیز در پى آن منتفى خواهد گردید. ملاک شیعه بودن را ما خود نمى‏توانیم تفسیر کنیم و به دست بدهیم، ملاک آن طبق تفسیر خاندان پیغمبر علیهم‏السّلام باید در عمل روشن گردد و عمل ماست که معیار تشیّع ما خواهد بود.

بالاخره فیض، فیضى مستعدّ است و اقتضاى شمول آن نسبت به همه افراد شیعه، محقّق است. اکنون بکوشیم که حداقل در ردیف ضعفاى شیعه - از نظر فکر و عمل - باشیم تا مشمول لطف عمیم حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏علیها قرار بگیریم.

پی نوشت ها :

(1) سوره اسراء، آیه 79.

(2) تفسیر عیّاشى، ج 2، ص 314، تفسیربرهان، ج 2، ص 440، تفسیر صافى، ج 1، ص 585.

(3) مجلسى، محمّدباقر، بحارالانوار، ج 8، ص 52.

(4) قاضى نوراللَّه شوشترى، مجالس المؤمنین، ج 1، ص 83.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش سیره و عترت تبیان

---

منابع :

بانوی ملکوت  ؛ آیة الله کریمی جهرمی

فروغی از کوثر ؛  الیاس محمد بیگی

پیروان مکتب تشیّع و دادادگان خاندان پیغمبر علیهم‏السّلام با اتکاى به آیات کریمه قرآنى و روایات شریفه، این موضوع را حتمى دانسته و بدان اعتقاد قلبى دارند.

الگویی برای دختران نخبه 

در جامعه اسلامی زن نخبه می‌تواند با حفظ عفاف استعدادهای خود را بروز دهد . الگوی دختر نخبه در جامعه اسلامی حضرت معصومه (س) است.عرض ادب و ارادت به ساحت حضرت معصومه (س) در حقیقت مبین این نکته است که ما اسوه و الگوی خود را در این شخصیت‌های متعالی جستجو کنیم، زنان و دختران متدین و دانشمند در جامعه اسلامی ما مثل بارز این الگوگیری هستند.

نگاه متعالی اسلام به انسان بدون توجه به جنسیت مورد خطاب است و جنسیت در این نگاه یک محمل برای تکامل است که دو جنس زن و مرد با استفاده از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های ویژه‌ای که دارا هستند، هم خود و هم طرف مقابل خود را به تکامل می‌رسانند و در این نگاه خانواده زیبایی معنا می‌یابد.

هنگامی که شیعیان پاسخ های حضرت معصومه (س) را به حضرت امام موسی کاظم(ع) ارائه کردند، ایشان همان جمله حضرت رسول اکرم(ص) در شان حضرت فاطمه زهرا(س) را گفتند یعنی؛ "فداها ابوها" پدرش به فدایش

نگاه غرب به خانواده 

در غرب نگاه خانواده بر زیبایی جنسیت معنا می‌یابد و نظام‌ها به مردم‌سالار و زن‌سالار تقسیم شدند و اگر غرب بخواهد از منجلاب فروپاشی خانواده که اکنون به آن مبتلا است نجات یابد هیچ راهی ندارد جز آنکه از الگوی قرآن پیروی کند.

در پیشگاه الهی ما بدون توجه به جنسیت و به‌عنوان یک انسان مسئول هستیم .

شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س)  

حضرت معصومه(س) درطول 18 یا 28 سال عمر مبارک خود در عرصه‌های علمی چون؛ حدیث، تفسیر، کلام و فقه سرآمد عمر خود و پاسخگوی شیعیان بودند و هنگامی که شیعیان پاسخ های حضرت معصومه (س) را به حضرت امام موسی کاظم(ع) ارائه کردند، ایشان همان جمله حضرت رسول اکرم(ص) در شان حضرت فاطمه زهرا(س) را گفتند یعنی؛ "فداها ابوها" پدرش به فدایش.

جهاد علمی حضرت معصومه(ع) 

جهاد علمی حضرت معصومه(س) ؛دفاع مستند و مستدل از ولایت و امامت است .

این نقش مهم ایشان باعث شده بود تا 40 سال قبل از میلاد مبارکش جد بزرگوارش حضرت امام صادق(ع) انتظار او را می‌کشید.

گریه ی سیاسی معصومه(ع) در ادامه  زهرا(س) وزینب(س) 

گریه‌های سیاسی حضرت فاطمه معصومه(س) در ادامه  گریه‌های سیاسی حضرت زهرا(س) بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) و حضرت زینب(س) بعد از واقعه کربلا در طول این سفر پرده از نفاق مامون کنار زد و همه دانستند علی‌رغم ولایت‌عهدی ظاهری حضرت امام رضا(ع) ایشان در حقیقت محصور هستند به طوری که حتی نمی‌توانند یک نماز عید فطر طبق سنت پیامبر اکرم (ص) اقامه کنند.

حضرت معصومه الگوی زنان و دختران ایرانی است 

 

حضرت معصومه(س) الگوی زنان و دختران ایرانی است، پاکدامنی، عصمت و بندگی خدای متعال را سبب کرامت و بزرگواری آن حضرت را نمود تر کرده است .

انگیزه آمدن حضرت معصومه(س) از مدینه منوره به شهر قم  

مأمون عباسی در سال 200 یا 201 هجری حضرت ثامن الحجج(ع) را الزاماً از مدینه به طوس برده و تحت نظر و حتی حبس قرار دادند .

تنها پاکدامنی، عصمت و بندگی خدای متعال سبب کرامت و بزرگواری حضرت معصومه(س) شده است که بانوان ایرانی باید از ایشان الگو بگیرند و حجاب و عفت خود را حفظ کنند

امام رضا(ع) هنگام خروج از مدینه با علم به این‌که ایشان را به شهادت خواهند رساند، خانواده بزرگوارشان را جمع کردند و فرمودند «هرکسی می‌خواهد پس از شهادت من گریه کند همین حالا گریه کند».

مأمون سفارش کرده بود که امام رضا(ع) را از مسیر بصره به فارس و پس از آن به طوس بیاورند و ایشان را از قم منتقل نکنند ، مردمان شهر قم از قدیم الایام ولایتمدار و حامی اهل بیت پیامبر اکرم(ص) بوده‌اند، از این‌رو مأمون خوف آن را داشت که اگر امام رضا(ع) از شهر قم منتقل شود، دیگر به طوس نرسند.

حضرت معصومه(س) که در میان خواهران خود از فضیلت بسیاری برخوردار بود به سبب دیدار با برادر عازم ایران شد .این بانوی کریمه اهل بیت(ع) در کمال پاکدامنی پای به ساوه گذاشتند و زحمت راه و نبودن امکانات را تنها برای دیدار با برادر تحمل کردند تا این‌که به بیماری سختی مبتلا شدند.

حضرت معصومه(س) پس از بیماری از اطرافیان درخواست کردند که ایشان را به شهر قم منتقل کنند که اکنون مردم قم به یاد ورود کریمه اهل بیت(ع) به این شهر مقدس، این روز را گرامی می‌دارند، به استقبال آن حضرت می‌روند و مسیر را گل‌افشانی می‌کنند که خود افتخاری برای آنان است.

حضرت معصومه(س) را از ساوه به قم آوردند و ایشان در محله میدان میر که اکنون به کوچه نور معروف است، در بیتی اسکان یافتند .

سؤال :

 حضرت معصومه(س) در شهر قم غریب بودند اما چه عاملی سبب بزرگواری و کرامت ایشان در این شهر شد ؟

تنها پاکدامنی، عصمت و بندگی خدای متعال سبب کرامت و بزرگواری حضرت معصومه(س) شده است که بانوان ایرانی باید از ایشان الگو بگیرند و حجاب و عفت خود را حفظ کنند.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش سیره و عترت تبیان

---

منابع :

سایت ایکنا

زندگانی حضرت معصومة علیها السلام (حیات الست) ؛ مهدی منصوری

سایت ابرار

فروغی از کوثر، الیاس محمد بیگی

کریمه اهل بیت 

از دیر باز آستان قدس حضرت معصومه علیهاالسلام منشأ هزاران کرامت و عنایت الهی بوده است. قرن هاست که قلب های ناامید، دل به درگاه نورانی اش می بندند. دست های تهی، از مهر جاری اش سرشار می شوند و انسان های بی پناه در جوار لطفش پناه می گیرند؛ زیرا آن حضرت را عبد صالح خدا و واسطه فیض الهی می دانند. سفره بی کران کرم حضرت معصومه نیز همواره بر زائران حاجتمند گسترده است. بارگاه لطف و فیض سرشار آن حضرت باعث شده که ایشان را به وصف زیبای «کریمه اهل بیت» بخوانند.

زیارت نامه ای خاص 

در فرهنگ اسلامی بر استمداد از روح بلند اولیا و خاصان بارگاه الهی و بزرگداشت مقام رفیع آنان تاکید بسیار شده است. در روایات تنها در مواردی بسیار نادر برای امام زاده ای زیارت نامه ای خاص رسیده است. اما برای حضرت معصومه علیهاالسلام از برادر بزرگوارشان امام رضا علیه السلام زیارت نامه ای وارد شده است.

در روایاتْ نسبت به زیارت مرقد بانوی برگزیده، حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام ، سفارش فراوان شده است و این خود نشان از فضیلت های بی شمار و مقام والای آن بانو دارد

 از این رو مردمان حضرت معصومه را چون دیگر امامان زیارت می کنند و با او به گفت و گو می ایستند و از روح بزرگش یاری می طلبند و این خود والاییِ مقام و منزلت این بانو را می رساند.

فضیلت زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام 

در روایاتْ نسبت به زیارت مرقد بانوی برگزیده، حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام ، سفارش فراوان شده است و این خود نشان از فضیلت های بی شمار و مقام والای آن بانو دارد. سه امام معصوم زیارت آن حضرت را ترغیب و تشویق کرده و اجرای بزرگ برای آن بیان کرده اند.(1) به طوری که چنین پاداش عظیمی بعد از امام رضا علیه السلام ، درباره هیچ کدام از فرزندان حضرت موسی بن جعفر نیامده است.(2)

دختر روح و جسم پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم 

در زیارت نامه ای که امام رضا علیه السلام در شأن حضرت معصومه علیهاالسلام آورده اند، آن بانو با عناوینی چون دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، دختر فاطمه و خدیجه علیهاالسلام ، دختر امیرالمؤمنان علی علیه السلام ، دختر حسن و حسین علیهاالسلام دختر ولی خدا، خواهر ولی خدا و عمه ولی خدا خوانده شده اند. این تعبیرات بلند، تنها بیانگر شرافت دودمان آن حضرت نیست، بلکه نشان دهنده آن است که حضرت معصومه علیهاالسلام از نظر معنوی و مقامات عالیِ ملکوتی ،به راستی فرزند روح و جسم پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و امامان معصوم است،(3) و به حقیقت، دختر جسمانی و روحانی پیامبر و امام معصوم فضیلتی بسیار ارزشمند به شمار می رود.

مقام بلند حضرت معصومه علیهاالسلام 

شخصیت عظیم و روح الهی حضرت معصومه علیهاالسلام در زبان مورخان و عالمان دین چنین توصیف شده است. محدث گران قدر حاج شیخ عباس قمی به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر می نویسد: «بر حَسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظّمه، فاطمه بنت امام موسی علیه السلام ، معروف به حضرت معصومه، است».(4)

پژوهشگر معاصر، علامه بزرگوار حاج شیخ محمدتقی تستری، صاحب قاموس الرجال نیز می نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم علیه السلام با آن هم کثرتشان بعد از امام رضا علیه السلام کسی هم سنگ حضرت معصومه علیهاالسلام نمی باشد».(5)

ماه منیر قم 

خاک پاک دارالایمان قم، مدفن بیش از چهار صد تن از امام زادگان شایسته تعظیم و تجلیل است.(6) در میان این چهار صد اختر تابناکی که در آسمان معنویت قم نور افشانی می کنند تربت پاک شفیعه روز حشر و کریمه اهل بیت چون ماه تابانی همه آنها را تحت الشعاع انوار درخشان خود قرار داده و دیار مقدس قم را شکوهی بی پایان و عظمتی کم نظیر بخشیده است؛ به گونه ای که همه روزه هزاران عاشق دل سوخته، از هر شهر و دیار و کوی و برزن، بر آن ضریح نقره فام چونان نشانی از کوی دوست بوسه می زنند و شمیم بهشتیِ قبر پنهان زهرای مرضیه علیهاالسلام را از آن استشمام می کنند.

بیت النور 

حضرت معصومه علیهاالسلام از عالی ترین نمونه های بندگی خدا در خاندان ولایت و امامت است. عبادت و شب زنده داری آن حضرت در اقامت هفده روزه شان در قم، گوشه ای از یک عمر خضوع و خشوعِ آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاک الهی است. حجره ای که آن حضرت در مدت اقامت خود در قم در آن جا مشغول عبادت بود، هم اکنون به«بیت النور» معروف و تا دامنه قیامت هدایتگر و الهام بخش بندگان عاشق عبادت و ولایت است و چه خوش سروده اند اهل ذوق:

این جایگاه که چون ماه و اختر است خود سجده گاه دختر موسی بن جعفر است(7)

از شهر قم، در قاموس سراسر نور اهل بیت به عظمت و بزرگی یاد شده.(10) این دیار مقدس در طول تاریخ اسلام همواره از بزرگ ترین مراکز نشر معارف حیات بخش اسلام بوده است و تربیت یافتگان مکتب فقه و حدیثش احیاگر فرهنگ غنی اهل بیت بوده اند. اما این شکوه و عظمت آن گاه فزونی یافت که خاک پاک این سرزمین، مدفن بزرگ یادگار آل رسول و عصاره فضایل آل بتول حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام گردید

منبع فیض الهی 

عالمان دینی پیوسته در حل مشکلات خویش از روح بلند ائمه و اولیای خدا استمداد می جسته اند. عالم بزرگوار مرحوم محدث قمی در حالات بزرگْ فیلسوف اسلامی، مرحوم ملاصدرای شیرازی آورده است: «مرحوم ملاصدرای شیرازی به خاطر بعضی مشکلات از شیراز به قم مهاجرت فرمود و در قریه کَهَکْ اقامت نمود. آن حکیم فرزانه هرگاه مطالب علمی بر او مشکل می شد، به زیارت حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام می آمد و با توسل به آن بزرگوار مشکلات علمی برایشان حل می شد و از [سوی[ آن منبع فیض الهی مورد عنایت قرار می گرفت».(8)

هجرت به قم 

در سال 201 ق، یک سال پس از سفر تبعید گونه حضرت رضا علیه السلام به شهر مرو، حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام که فراق برادر را بر نمی تافت همراه عده ای از برادران خود برای دیدار امام و تجدید عهد با ایشان بدین دیار روی آورد. کاروان حضرت در بین راه گرفتار عده ای از دشمنان اهل بیت و ماموران حکومتی می شود و در جنگی نابرابر عده ای از همراهان حضرت به شهادت می رسند. حضرت معصومه علیهاالسلام در حالی که از اندوه بسیار، ناتوان شده بود از همراهان خویش می خواهد که ایشان را به قم ببرند. بزرگان قم در استقبالی کم نظیر حضور آن حضرت را گرامی داشتند. آن بزرگوار هفده روز در شهر قم به سر برد و در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود و واپسین روزهای عمر پربرکت خویش را با خضوع و خشوع در برابر ذات پاک الهی به پایان رساند.(9)

برکت قم 

از شهر قم، در قاموس سراسر نور اهل بیت به عظمت و بزرگی یاد شده.(10) این دیار مقدس در طول تاریخ اسلام همواره از بزرگ ترین مراکز نشر معارف حیات بخش اسلام بوده است و تربیت یافتگان مکتب فقه و حدیثش احیاگر فرهنگ غنی اهل بیت بوده اند. اما این شکوه و عظمت آن گاه فزونی یافت که خاک پاک این سرزمین، مدفن بزرگ یادگار آل رسول و عصاره فضایل آل بتول حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام گردید. هجرت زینب گونه و غروب جان سوز آن بانو در این سرزمین، حرم اهل بیت بودن آن را تفسیر کرد و سرچشمه ای پربرکت از گنجینه های نور شد.

پی نوشت ها :

(1) بحارالانوار، ج102، ص266.

(2) کریمه اهل بیت، ص111.

(3) الیاس محمد بیگی، فروغی از کوثر، چاپ دوم، انتشارات زائر، 1379، ص35.

(4) حضرت معصومه فاطمه دوم، ص127.

(5) شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ج2، ص241.

(6) کریمه اهل بیت، 21 ؛ تواریخ النبی والآل، ص65.

(7) از مقدمه زیارت نامه حضرت معصومه، تحقیق: علی اکبر مهدی پور.

(8) فروغی از کوثر، ص39 (با تغییر و تخلیص).

(9) فروغی از کوثر، ص62(با اضافه)؛ فوائد الرضویة، ص379.

(10) همان، صص 32 - 33.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش سیره و عترت تبیان

---

منابع :

زندگانی حضرت معصومة علیها السلام (حیات الست) ؛ مهدی منصوری

تربت پاکان ؛ سید حسین مدرسی طباطبایی

ثواب زیارت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام 

به درستی که از برای خداوند تعالی حرمی است که او مکه است، و از برای حضرت رسول صلی الله علیه وآله حرمی است که او مدینه است، و از برای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام حرمی است که او کوفه است، و از برای ما اهل بیت حرمی است که او قم است. زود است دفن شود در او زنی از فرزندان من که اسم او فاطمه است:«من زارَها وَجَبت له الجنّة؛ کسی که زیارت کند او را، بهشت بر او واجب است».

در کتاب تحفة المظفریه فی تذکرة اولاد الائمة در شرح اولاد حضرت امام همام موسی الکاظم علیه‌السلام ذکر شده که در ثواب زیارت حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام مدفونه در قم، چهار حدیث از سه امام وارد شده است.

حضرت امام محمد تقی علیه السلام می‌فرماید: «من زار عمّتی بقم فله الجنّة»(5)؛ کسی که زیارت کند عمه مرا در قم، بهشت برای او است

1- از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام که می‌فرماید: به درستی که از برای خداوند تعالی حرمی است که او مکه است، و از برای حضرت رسول صلی الله علیه وآله حرمی است که او مدینه است، و از برای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام حرمی است که او کوفه است، و از برای ما اهل بیت حرمی است که او قم است. زود است دفن شود در او زنی از فرزندان من که اسم او فاطمه است:«من زارَها وَجَبت له الجنّة(1)‌؛ کسی که زیارت کند او را، بهشت بر او واجب است»، و در خبر دیگری آمده است: «اِنَّ زیارتها تعادل الجنّة.» (2)

2- از حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام در جواب سعد بن سعد که سؤال می‌کند از فاطمه دختر موسی بن جعفر علیهماالسلام، می‌فرماید: «من زارها فله الجنة» (3)؛ کسی که زیارت کند او را به بهشت می‌رود.

3- نیز از آن حضرت است که می‌فرماید به سعد، از ما نزد شما قبری است؟ عرض می‌کند: بلی، پدر و مادرم به فدای تو باد! فاطمه دختر موسی بن جعفر است؟ می‌فرماید: «من زارها عارفاً بحقها فله الجنة» (4)؛ کسی که با معرفت و شناخت ایشان را زیارت کند، پاداشش بهشت است.

4- حضرت امام محمد تقی علیه السلام می‌فرماید: «من زار عمّتی بقم فله الجنّة» (5)؛ کسی که زیارت کند عمه مرا در قم، بهشت برای او است.

پی‌نوشت‌ها:

1- بحارالانوار، ج 48، ص 316 - 317.

2- مفاتیح الجنان، ص 1023؛ بحار، ج 48، ص 317.

3- بحارالانوار، ج 48، ص 316 - 317.

4- بحارالانوار، ج 48، ص 316 - 317.

5- همان، ج 102، ص 265 - 266.

بخش سیره و عترت تبیان

کرامات فاطمه معصومه سلام الله علیها بر علما 

حضرت فاطمه معصومه از خاندان کرامت است و عنایات حضرت شامل حال همه زائرین و مجاورین می شود؛ در این میان ایشان کرامات و عنایات ویژه ای به انسانهای ویژه دارد. خصوصا به بزرگان و علمای دین توجه علی حده ای دارند. در این نوشتار به گوشه ای از این توجهات که بصورت کرامت از حضرت معصومه صادر شده است آورده شده است.

نجات از مرگ 

آیة الله حاج شیخ عبدالله مجد فقیهی: در اوایل ورود ما به قم، صبیّه این جانب مریض شد و معالجات فراوان نتیجه نداد، تا سرانجام در بستر مرگ افتاد و امید ما از همه جا قطع شد. مقدمات دفن فراهم شد و من برای اجازه دفن به سراغ پزشک قانونی رفتم..

در مسیر خود به مطب دکتر قانونی، وارد حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام شدم و عرض کردم: «ای بی بی دو عالم ما به شما پناهنده ایم، شما راضی نشوید که در آغاز تشکیل زندگی و در اوایل ورود ما به این شهر مقدس، ما پریشان خاطر و دل افسرده شویم.»

برگ اجازه دفن را از پزشک قانونی گرفتم و به خانه برگشتم، با کمال تعجّب دیدم که آثار حیات در چهره اش آشکار گشته است.

پستانک را به دهانش نزدیک کردیم شروع به مکیدن کرد. طولی نکشید که همه آثار مرگ و مرض از چهره اش بر طرف شد و بهبودی کامل یافت و از کرامات بی بی، الآن نیز زندگی خوش و مرفّهی دارد و خود صاحب دو فرزند است. (1)

او در مجمع فضلا و طلاب می فرمود: «از روزی که به قم آمده ام و به حرم اهل بیت علیهم السلام پناه آورده ام، روز به روز حالم بهتر شده، از آن کسالتی که اطّبا از معالجه آن عاجز بودند، هیچ اثری در من باقی نمانده است

حل مشکل مالی 

آیة الله سید محمدعلی روحانی:

در محضر پدر بزرگوارم، به دیدن یکی از مراجع رفته بودیم، نقل فرمودند: «در ایّامی که از نجف اشرف به قم آمدم دستم به کلّی خالی بود و 15 ریال می بایست به «سورچی» بدهم و چیزی نداشتم. به حرم مطهّر مشرّف شدم و تحت الحنک عمامه ام را به ضریح بستم و به حضرت معصومه علیها السلام متوسّل شدم، همان روز مرحوم آیةالله حایری 50 ریال به من مرحمت کردند و رفع مشکل شد

شفا از بیماری لاعلاج

آیة الله حاج شیخ فرج الله هرسینی:

ایشان به سال 1371 هجری برای معالجه به تهران آمده، آنگاه برای استشفاء به قم و حرم مطهّر حضرت معصومه علیهاالسلام شرفیاب شده است. هنگامی که مورد عنایت کریمه اهل بیت علیها السلام قرار گرفت، حوزه را برای اقامت خود انتخاب کرد و به درس و بحث پرداخت.

او در مجمع فضلا و طلاب می فرمود: «از روزی که به قم آمده ام و به حرم اهل بیت علیهم السلام پناه آورده ام، روز به روز حالم بهتر شده، از آن کسالتی که اطّبا از معالجه آن عاجز بودند، هیچ اثری در من باقی نمانده است.(3)

آب زمزم و تربت

دوست دانشمندم حضرت حجه الاسلام و المسلمین آقای حاج سید احسان الله سبزواری که از فضلای برجسته حوزه علمیه قم می باشد می فرمود : در سال 1414 هـ . که تولد یکی از فرزندان نزدیک بود

به حرم مطهر بی بی مشرف شدم و عرض کردم: برای تولد فرزندم سه چیز از شما می خواهم:

1. مقداری تربت حائر مقدس امام حسین علیه السلام

2.مقداری آب فرات

3.مقداری آب زمزم که هر سه را برای برداشتن کام فرزندم می خواستم که در روایات بر آنها تاکید فراوان شده است.

امیر المومنان علیه السلام می فرماید : کام فرزندان خود را با آب فرات بردارید تا از دوستان ما بشوید

اینها را می خواستم و مطمئن شدم که انشاء الله درست می شود.از حرم بیرون آمدم به کسی برخوردم بدون اینکه من چیزی بگویم گفت: قدری آب زمزم آورده ام شیشه ای بیاور مقداری هم به تو بدهم. به شخص دیگری برخورد کردم پرسیدم : شما تربت اصل ندارید ؟ استخاره کرد و بعد از استخاره گفت : بیا من مقداری از تربت ایوان طلا دارم. وقتی رفتم و تربت را گرفتم همین که به دستم رسید حالم منقلب شد . تربت عجیبی بود وقتی آن را به منزل آوردم بدنم می لرزید. اما حاجت سوم ( آب فرات ) را لیاقت نداشتم و آن وقت به دستم نرسید . سالها بعد به دستم رسید. تربت را با آب زمزم ممزوج کردم وقتی بچه متولد شد ، امّ الزوجه آن را توسّط یکی از پرستارها به بچه داد و کامش را با آن برداشت.

امیر المومنان علیه السلام می فرماید : کام فرزندان خود را با آب فرات بردارید تا از دوستان ما بشوید.(4)

بی نیاز شدن از عمل جراحی 

آیت الله سید محمد باقر موحد ابطحی نقل فرمودند که همشیره حجه الاسلام و المسلمین آقای سید احمد روضاتی ( همسر آقا حسام الدین ) مریض بودند و احتیاج به عمل جراحی داشتند ، روز چهارشنبه ای قرار بود در تهران تحت عمل جراحی قرار بگیرند . دکتر گفته بود : چون روز جمعه من در تهران نیستم ، صلاح می دانم که شما روز شنبه و یا یکشنبه بیایید که من همان روز شما را عمل می کنم.

اینها به قم آمدند و در منزل ما بودند ، شب جمعه این خانم به حرم مشرف می شوند و التماس فراوان می کنند که ای بی بی دو عالم شما می دانید برای زن بسیار سخت است که خود را در اختیار جراح نامحرم قرار بدهد ، شما راضی نشوید من این مشقت روحی را تحمل کنم.

روز موعود به تهران رفتند دکتر بعد از معاینه مجدد گفت : شما اصلا احتیاج به عمل ندارید . و همان روز با خوشحالی برگشتند . با این که دکترهای اصفهان و تهران ، از جمله خود همین دکتر ، متّفق القول بودند که باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.(5)

صوت زیبا از عنایت بی بی 

خطیب توانا، فقید سعید حاج شیخ غلامرضا فقیه یزدی، مشهور به " طبسی " متولّد 1295 ه. و متوفّای 1378 ه. در ایام اقا متش در قم به سختی زندگی می کرد و به جهت نداشتن صوت زیبا نمی توانست درامر منبر و تبلیغ موفّق باشد، ولی گاهی از روی ناچاری به دهات می رفت و در مناطق محروم تبلیغ می کرد و احیاناً کمک هزینه ای به دست می آورد .

سالی در نزدیکی ماه محرّم به قصد تبلیغ با اراک می رود، به جهت نداشتن صوت و صدا کسی از او دعوت نمی کند. یکی از روحانیون اراک مبلغی به او می دهد و او را به اصفهان می فرستد و ایشان از اصفهان به پای پیاده به سوی یزد عزیمت می کند.

پس از طّی مسافتی در حدود "نوگنبد" راه را گم می کند، مدّتی دربیراهه طّی طریق می کند، تشنگی بر او غلبه می کند و از راه رفتن باز می ماند.

در آن حال یأس و نومیدی متوجّه حضرت معصومه علیها السّلام می شود وعرض می کند: ای دختر موسی بن جعفر، این شیوهء مهمانداری نیست، من سالها در زیرسایه شما و ودر جوار رحمت شما بودم، از شیوه مهمان نوازی به دور است که در وسط بیابان تشنه و گرسنه بمیرم و طعمه حیوانات شوم.

یک مرتبه صدایی به گوشش می رسد که برخیز و آب بخور.

از جای بر می خیزد و نهر آبی را در نزدیکی خود مشاهده می کند. به سوی آن نهر حرکت می کند، از آن آب می خورد و در داخل آن فرو می رود، نشاطی پیدا می کند و به راه می افتد.

پس از خوردن آن آب احساس می کند که صوت و صدایی یافته و تارهای صوتی اش دگرگون شده است. در آن بیابان که به سوی یزد راه می پیموده شروع می کند با صدای بلند آواز خواندن و مطمئن می شود که عنایتی شده است.

چون به یزد می رسد و در مجالس وعظ و خطابه حاضر می شود، خطبه های پرشوری می خواند و همگان را تحت تأثیر سخنان نافذ و با ملاحتش قرار می دهد.

در یکى از سفرهایى که آن سیّد جلیل و بااخلاص به قم مى‏کنند، منزلى را به مبلغى اجاره مى‏کنند که مال‏الأجاره آن نسبتاً زیاد و گران بوده است. آن مرد با اخلاص و صاحب مقام یقین فرموده بود: اى عجب من از عمّه‏ام - حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏علیها خواستم که منزل خوبى برایم فراهم کنند و ایشان اجابت کردند، ولى از یادم رفت که از ایشان بخواهم که ارزان هم باشد

از آن تاریخ ( محرّم 1345 ه. ) به عنوان یکی از خطبای نامی ایران شناخته می شود، به هر شهری قدم می گذارد، برای شنیدن سخنرانیهایش ازدحام می شود و از برکت کریمه اهلبیت در فنّ خطابه و سخنوری از نادره های زمان و یگانه های دوران می شود.(6)

حیات دوباره جنین 

آیت‏اللَّه شب‏زنده‏دار راجع به عموى محترمشان، عبدصالح مرحوم آقاى‏حاج‏قنبر رحمةاللَّه‏علیه نقل کردند که: همسرشان حمل پیدا کرده بود و بعد از مدتى متوجّه مى‏شوند که جنین حرکت ندارد. مراجعه به دکتر مى‏شود و او مى‏گوید: بچه در شکم مادر مرده و باید عمل جراحى انجام شود و بچه مرده را بیرون بیاورند. آن زمان - شصت سال قبل - هم که هنوز عمل جراحى شایع نبود و امکانات و وسایل امروز را نداشته‏اند و از این‏رو عمل براى آن خانم و بستگانش گران تمام مى‏شود و بالاخره تصمیم مى‏گیرند که براى استشفا به مشهد مقدّس مشرّف شوند. لذا حرکت مى‏کنند تا به قم مى‏رسند، خود آن محترمه گفته است: براى زیارت حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏علیها رو به سوى حرم رفتیم و به مجرّد اینکه پا را داخل حرم گذاشتیم بچه شروع به حرکت کرد و به جنبش آمد. این جریان موجب شادى آنان مى‏شود و مرحوم حاج‏قنبر از قم نامه‏اى به جهرم مى‏فرستد و جریان را اطلاع مى‏دهد و مى‏گوید: ما پیش از آنکه به مشهد برسیم، خداوند لطف کرده و شفا داد. (7).

مرحوم مغفور حجةالاسلام آقاى سیدمحمّدباقر موسوى‏گوگدى، والد ماجد مرحوم آیت‏اللَّه‏العظمى گلپایگانى رضوان‏اللَّه‏علیه، گاهى از گلپایگان به عزم زیارت حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏علیها به قم مى‏آمده‏اند و فرزند گرانقدرشان رضوان‏اللَّه‏علیه فرمودند: به یاد دارم که یک بار مرا هم با خود به قم آوردند و من با ایشان بودم..

در یکى از سفرهایى که آن سیّد جلیل و بااخلاص به قم مى‏کنند، منزلى را به مبلغى اجاره مى‏کنند که مال‏الأجاره آن نسبتاً زیاد و گران بوده است. آن مرد با اخلاص و صاحب مقام یقین فرموده بود: اى عجب من از عمّه‏ام - حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏علیها خواستم که منزل خوبى برایم فراهم کنند و ایشان اجابت کردند، ولى از یادم رفت که از ایشان بخواهم که ارزان هم باشد.(8)  

پی نوشت ها:

1. پرتوی از روی دوست ،اسماعیل کرمانشاهی (کتابخانه دیجیتالی سایت آستانه)

2 و3. همان

4.کرامات معصومیه (س) علی اکبر مهدی پور(کتابخانه دیجیتالی سایت آستانه)

5 و 6.همان

7.بانوی ملکوت، آیت الله کریمی جهرمی،ص105

8.همان،ص106 و 107

سیدروح الله علوی

بخش عترت و سیره تبیان

. (2)

دختری شایسته برای تمام زمان ها 

لزوم نامگذاری چنین روزی را ضرورت ارایه الگویی نظیر حضرت معصومه (س) به دختران و زمینه‌سازی مشارکت این قشر از جامعه در برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی  می توان عنوان کرد ونمایانگر این است که  روز دختران فرصت مناسبی برای گردآمدن حول شخصیت گرانقدر حضرت معصومه (س) به عنوان اسوه کامل اخلاق و اخلاص است.ویکی از مهمترین فاکتورهای زندگی دختران حفظ عفت و پاکدامنی میباشد که که این ویژگی در لحظه به لحظه  زندگی معصومین مشاهده می گردد.

از صفات پسندیده و نیکوی این بانوی عظیم الشأن، علاقه و دوستی زایدالوصفی است که ایشان به خانواده، به خصوص به برادر محبوبشان امام رضا(ع) داشتند. ایشان ده ساله بودند که پدر بزرگوارشان در زندان هارون الرشید به شهادت رسید و از آن به بعد در آغوش پرمهر امامت و ولایت تربیت یافتند

دخترى شایسته براى تمام زمانها

سالها است که به دخترانمان می گوییم حضرت زهرا(س) اسوه تمام زنان مسلمان است و حضرت معصومه (س) الگوی دختران شیعه می باشد. بارها و بارها این جملات را گفته اند و گفته ایم ولی به این مسئله توجه نداشته ایم که باید به صورت عملی و کاربردی الگودهی کنیم. باید اعمال و رفتار آنان را به گونه ای که دخترانمان بتوانند سرمشق خود کنند به آن ها ارائه دهیم، تا موجب هدایت و رشد آنان شود.

در این روزگار که رسانه ها هرکدام سعی در الگوسازی های مختل دارند، یافتن الگوی مناسب برای دختران و به طورکلی جوانان بیشترین کمک را به زندگی سالم آنان می کند.

در اینجا به پنج موضوع اشاره می کنیم تا الگو بودن این حضرت برای دختران امروز عیان گردد:

1- علاقه و تبعیت از خانواده

از صفات پسندیده و نیکوی این بانوی عظیم الشأن، علاقه و دوستی زایدالوصفی است که ایشان به خانواده، به خصوص به برادر محبوبشان امام رضا(ع) داشتند. ایشان ده ساله بودند که پدر بزرگوارشان در زندان هارون الرشید به شهادت رسید و از آن به بعد در آغوش پرمهر امامت و ولایت تربیت یافتند.

بحث دیگری که می توان در این مجال بدان پرداخت، این موضوع است که حضرت معصومه (س) ازدواج نکرده اند. این سؤال برای خیلی ها پیش می آید که چرا؟

در زمان زندگی ایشان یعنی دوره حکومت بنی عباس، خفقان شدیدی حاکم بود. امکان ارتباط بین خانواده امام و دیگران بسیار سخت حاصل می شد. شیعیان جرأت نزدیک شدن به خانه امام را نداشتند، چه برسد به اینکه به فکر خواستگاری از حضرت معصومه(س) برآیند (کتاب کریمه اهل بیت- ص 491 و 492) ولی ایشان از این شرایط هیچ گله و شکایتی نداشتند و همواره شاکر خداوند و تابع خانواده خود بوده اند.

2- یک دانشمند واقعی

از مشخصات بارز این الگوی به تمام معنا، علم و دانش ایشان بود. در تاریخ برای اثبات این موضوع روایات متعددی آمده است: زمانی جمعی از شیعیان برای دریافت پرسش های خود به مدینه وارد شدند تا به محضر امام موسی کاظم(ع) برسند. وقتی به منزل آن حضرت رسیدند، باخبر شدند که آن بزرگوار در مسافرت هستند. ناگزیر سؤالات را نوشتند و به خانواده امام سپردند تا در سفر بعدی پاسخ ها را دریافت کنند. چند روز بعد که برای خداحافظی به در خانه امام آمدند، دیدند حضرت معصومه(س) پاسخ سؤالات را نوشته و آماده نموده است. شادمان جواب ها را گرفتند. هنگام مراجعت، امام کاظم(ع) را دیدند و ماجرا را تعریف کردند. امام پاسخ های حضرت معصومه را خواندند و به تمجید از آن حضرت فرمودند: پدرش به فدایش باد. (کشف اللئالی صالح ابن عرندی)

3- شجاعت

حضرت معصومه(س) محدثه و امینی برای پدرشان محسوب می شدند (انوار المشعشعین ج 1 ص 211) احادیث زیادی از قول ایشان به ما رسیده است از جمله: حدیث منزلت (الغدیر ج 1 ص 197)، حدیثی که قسمتی از معراج پیامبر را بیان می کند (بحار ج 68 ص 76 و 77) حدیثی در حالات تولد امام حسین(ع) (الامالی ص 82) و احادیث دیگری که همه در وصف شیعیان و حقانیت تشیع است. این  امر نشانگر شجاعت و جرأت این شیرزن است. با وجود خفقان حاکم در زمان هارون، که نقل احادیث ممنوع بود، ایشان در همه حال از اسلام واقعی دفاع کردند و تا آنجا که توانستند پیام ولایت را به گوش مسلمانان رساندند.

این درسی برای دختران ماست که همیشه و همه حال در فکر احیاء اسلام باشند.

عواملی همچون تابع خانواده بودن، علم و دانش بسیار، شجاعت و دلیری، حمایت از حریم ولایت، تلاش و پشتکار بی حد و حصر و صدها دلیل دیگر، ما را به سمت الگوپذیری از این بانوی یگانه می کشاند

4- حامی ولایت

حضرت فاطمه معصومه(س) تا پای جان از ولی خدا امام رضا(ع) دفاع کرد و در سن 28 سالگی پس از تحمل رنج های فراوان و دیدن داغ بیست و هشت تن از عزیزان خود، در قم مسموم شد و همانجا دارفانی را وداع کرد.

5- تلاش و پشتکار فراوان

درس دیگری که دختران ما می توانند از این بانوی ارجمند بگیرند این است که ایشان خود با تلاش و پشتکار خویش به این مقام دست یافته اند، زیرا امام کاظم(ع) دختران دیگری هم داشت ولی هیچ کدام شان به چنین درجه ای نرسیدند.

کوتاه سخن آنکه عواملی همچون تابع خانواده بودن، علم و دانش بسیار، شجاعت و دلیری، حمایت از حریم ولایت، تلاش و پشتکار بی حد و حصر و صدها دلیل دیگر، ما را به سمت الگوپذیری از این بانوی یگانه می کشاند. به امید آنکه بتوانیم از ادامه دهندگان راهشان باشیم.

بی شک اهل بیت پیامبر (ص) چهره های پرفروغی به جهانیان عرضه کرده اند و نامشان مانند ستارگان درخشان در آسمان فضایل می درخشد. درخشان ترین ستاره در میان بانوان هفتمین منظومه ولایت، فاطمه فرزند پاکیزه موسی بن جعفر (ع) است؛ بانویی که سالهاست تشنگان معرفت از حریمش، زلال ایمان می نوشند و عارفان با گذر بر زندگی فرزانه اش و درک لحظه های آسمانی شدنش، درهای عروج را به روی خود می گشایند و بوی وصال را در گستره زمین منتشر می سازند.

حضرت فاطمه معصومه (س) بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی ها و شبنم معطر آفرینش است. شاید یکی از دلایل «معصومه» نامیدن این بانو، آن باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا (س) در او تجلی یافته است. بر اساس پاره ای از روایات، این لقب از سوی امام رضا (ع) به این بانوی والامقام اسلام وارد شده است؛ چنان که علامه مجلسی در اینباره میگوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».

بخش سیره و عترت تبیان

---

منبع :

سایت حوزه

چرا که اگر دختران یک جامعه دارای عفت باشند این عفت مانند دژی مستحکم و آهنین او را از تجاوز و گنهکاری و پلیدی های اخلاقی و سقوط حتمی محافظت می نماید. و سبب میشود در جهت پرورش کمالات و فضایلات اخلاقی گام بردارند.

فضایل و مناقب حضرت معصومه(س) 

او بنت رسول الله و بنت ولى الله و دخت ولى الله و عمه ولى الله است و این امر خود سرچشمه سایر فضایل و کمالات معنوى و روحانى آن بزرگوار است.عالمه و محدثه اهل بیت(ع) یکى از والاترین عناوینى است که نشان دهنده بلندى مرتبه علم و آشنایى کریمه اهل بیت(ع) با معارف بلند اسلام و مکتب حیات بخش تشیع است و به آن استناد مى نمایند چرا که آن حضرت جز از افراد مورد وثوق و اطمینان حدیث نقل نمى کند.او معصومه است: فاطمه معصومه که خود پرورش یافته مکتب ائمه طاهرین(ع) و یادگار صاحبان آیه تطهیر است، نمونه عالى اى از طهارت و پاکى است، به حدى که خاص و عام او را به عنوان معصومه لقب داده اند، چنانچه حضرت رضا(ع) فرمود: «من زار المعصومه بقم کمى زارانى» کسى که فاطمه معصومه را در قم زیارت کند، مثل آن است که مرا زیارت کرده باشد.

از جمله کسانى که به شفیعه بودنش در روایات و آثار دینى تصریح شده است، فاطمه معصومه است.امام صادق(ع) مى فرماید: به شفاعت او همه شیعیانم، وارد بهشت خواهند شد.

در این باره که چرا حضرت معصومه(س) شهر قم را برگزید می توان گفت که آن بانوی بزرگ، روی ملهم و آینده نگر داشت و با توجه به آینده قم و محوریتی که بعدها برای این سرزمین پیش می آید - محوریتی که آرامگاه ایشان مرکز آن خواهد بود - بدین دیار روی آورد

امام رضا(ع) فرمودند: کسى که فاطمه معصومه را زیارت کند، در حالى که معرفت به حق او داشته باشد، پاداش او بهشت است. امام جواد(ع) فرمود: کسى که قبر عمه ام را در قم زیارت کند، سزاوار بهشت است.امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: «آگاه باشید که برای خدا حرمی است و آن مکه است؛ و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است. و برای امیرمؤمنان حرمی است و آن کوفه است. بدانید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم، کوفه کوچک ماست، بدانید بهشت هشت دروازه دارد که سه تای آن ها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه، دختر موسی، در آن جا رحلت می کند که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت  می شوند.»

 حضرت معصومه(س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشیع است و مقام علمی بلندی دارد. نقل شده که روزی جمعی از شیعیان، به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن پرسش هایی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه(س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار، پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از این که حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نگاشته است. وقتی پاسخ ها را ملاحظه کردند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک گفتند.

 از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر(ع) مواجه شده، ماجرای خویش را باز گفتند. وقتی امام پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بار فرمود: پدرش فدایش. در این باره که چرا حضرت معصومه(س) شهر قم را برگزید می توان گفت که آن بانوی بزرگ، روی ملهم و آینده نگر داشت و با توجه به آینده قم و محوریتی که بعدها برای این سرزمین پیش  می آید - محوریتی که آرامگاه ایشان مرکز آن خواهد بود - بدین دیار روی آورد.

 این جریان به خوبی روشن می کند که آن بانوی الهی، به آینده اسلام و موقعیت این سرزمین توجه داشته و خود را با شتاب بدین سر زمین رسانده و محوریت و مرکزیت آن را با مدفن خود پایه ریزی کرده است.

حضرت معصومه (س) در زبان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه، به لقب «کریمه اهل بیت» یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته است. به طور کلی، سه زیارت نامه حضرت معصومه(س) ذکر شده که یکی از آن‌ها مشهور و دو تای دیگر غیر مشهور است.

اسامی و لقب هایی که برای حضرت معصومه( س) در دو زیارت نامه غیر مشهور ذکر شده؛ به قرار ذیل است: طاهره (پاکیزه)،  حمیده (ستوده)؛ بِرّه (نیکوکار)؛ رشیده (حد یافته)؛ تقّیه (پرهیزگار)؛ رضّیه (خشنود از خدا)؛ مرضیّه (مورد رضایت خدا)؛ سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)؛ سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)؛ سیدةُ نساء العالمین (سرور زنان عالم). هم چنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه(س) عنوان شده است.

پس از فاطمه زهرا(س) از جهت گستردگی شفاعت، هیج بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه(س) نمی رسد. بر همین اساس است که حضرت امام جعفر صادق(ع) فرمودند: «با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند

بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام است که در قرآن کریم، از آن به «مقام محمود» تعبیر شده است. همین طور دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام، شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد. این دو بانوی عالی قدر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا(س) و شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه(س) هستند. در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا(س) همین بس که شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد که در آن، جمله «خداوند مهریه فاطمه زهرا را، شفاعت گنهکاران از امت محمد(ص) قرار داد»، این حدیث از طریق اهل سنت نیز نقل شده  است.

پس از فاطمه زهرا(س) از جهت گستردگی شفاعت، هیج بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه(س) نمی رسد. بر همین اساس است که حضرت امام جعفر صادق(ع) فرمودند: «با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند».

قداست قم در احادیث     

در احادیث فراوانی به قداست قم اشاره شده است. از جمله امام صادق(ع) قم را حرم اهل بیت(ع) معرفی و خاک آن را، پاک و پاکیزه تعبیر کرده است. همچنین ایشان در ضمن حدیث مشهوری که درباره قداست قم به گروهی از اهالی ری بیان کردند، فرمودند: «بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی، در آن جا رحلت می کند که با شفاعت، او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند». او می گوید: من این حدیث را هنگامی از امام صادق(ع) شنیدم که حضرت موسی بن جعفر(ع) هنوز دیده به جهان نگشوده بود. این حدیث والا، از رمز شرافت و قداست قم پرده برمی دارد و روشن می سازد که این همه فضیلت و شرافت این شهر که در روایات آمده، از ریحانه پیامبر، کریمه اهل بیت (س)، مهین بانوی اسلام،حضرت معصومه(س) سرچشمه می گیرد که در این سرزمین دیده از جهان فرو می بندد و گرد و خاک این سرزمین را، توتیای دیدگان حور و ملایک می کند.

سلام بر این بانوی بزرگوار اسلام از روز طلوع تا لحظه غروب. درود بر روح تابناک حضرت (س) که اینک آفتاب حرم باصفایش، زمین قم را نورانی کرده است. سلام بر سالار زنان جهان و فرزند پیام آوران مهر و مهتران جوانان بهشتی. ای فاطمه! در روز قیامت، شفیع ما باش که تو در نزد خدا، جایگاهی ویژه برای شفاعت داری.

نوشته : پریوش کوششی

بخش سیره و عترت تبیان

---

منابع:

1. بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد 102.

2. عیون الاخبار، شیخ صدوق، جلد1.

3. اصول کافی، شیخ کلینی، جلد2، کتاب الحجت.

4. مناقب آل ابی طالب، امامی طبری، جلد 4.

5. مستدرک سفینه، شیخ علی نمازی، ج 8.

6. تاریخ قم، حسن قمی، چ قم.

7. الاِرشاد، محمد بن نعمان (مفید)، انتشارات، ج 2.

8. کتاب قم، چاپخانه مجلس، تهران.

ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها 

حضرت فاطمه معصومه (ع) در اوّلین روز ماه ذى القعده سال 173 هـ ق،  25 سال بعد از تولد حضرت امام رضا (ع) در شهر مدینه منوّره چشم به جهان گشود.

از میان فرزندان بزرگوار حضرت امام موسى بن جعفر(ع)، دو فرزند ایشان یعنى حضرت امام على بن موسى الرضا (ع) و حضرت فاطمه کبری (ع) ملقّب به معصومه، از ویژگی های خاص برخوردار بوده اند تا  ادامه دهنده خطّ امامت بعد از پدر باشند.

آن حضرت به همراه امام رضا (ع) هر دو در دامان پاک یک مادر بزرگوار به نام حضرت نجمه خاتون (س) که از مهاجران مغرب بود، رشد و پرورش یافته اند. این در حالى است که پدر بزرگوارشان پیوسته در زندان هارون الرشید بسر مى بردند و سرانجام در همان زندان، هنگامى که حضرت معصومه (س) در سن ده سالگى بود، به شهادت رسیدند و از آن زمان به بعد حضرت معصومه (س) تحت مراقبت برادرش امام رضا (ع) قرار گرفت.[1]

حضرت معصومه (س)، معصوم به معنایی که در مورد پیامبران و امامان به کار می رود نبوده، امّا ایشان دارای طهارت روح و کمالات معنوی بالایی بودند، به گونه ای که به زائرانش وعده بهشت داده شده است

اطلاق «معصومه» بر فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) 

نام حضرت معصومه، فاطمه است. در کتاب های روایی و تاریخی نیز، از آن حضرت با عنوان فاطمه بنت موسى بن جعفر (ع) یاد شده است،[2] امّا صدها سال است که آن حضرت با این لقب مشهور هستند،[3] و این لقب نزد ایرانیان تبدیل به اسم برای ایشان شده است.

حضرت معصومه (س)، معصوم به معنایی که در مورد پیامبران و امامان به کار می رود[4] نبوده، امّا ایشان دارای طهارت روح و کمالات معنوی بالایی بودند، به گونه ای که به زائرانش وعده بهشت داده شده است.[5]

لازم به ذکر است که عصمت امر نسبی است. با توجه به روایاتی که در شأن و منزلت حضرت معصومه وارد شده است،[6] می توان مرتبه ای از عصمت – نه در حد ائمه- برای ایشان قائل شد. این مسئله در حق چنین بانویی بعید به نظر نمی رسد؛ چرا که این حد از عصمت به معنای دوری از گناه در زندگی عالمان بزرگ نیز فراوان مشاهده می شود.

ورود حضرت معصومه (س) به قم 

در سال 2ظ ظ  هجرى قمرى در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفر تبعید گونه حضرت رضا (ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون این که کسى از بستگان و اهل بیت خود را همراه خود بیاورند راهى خراسان شدند.

حضرت معصومه یک سال بعد از هجرت تبعید گونه حضرت رضا (ع) به مرو، در سال 201 هجری قمری، به شوق دیدار برادر و ادای رسالت زینبی و پیام ولایت، به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى شد. در شهر ساوه عده اى از مخالفان اهل بیت که از پشتیبانى مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راه کاروان آنان را گرفته و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتى بنابر نقلى حضرت (س) معصومه را نیز مسموم کردند.

عصمت امر نسبی است. با توجه به روایاتی که در شأن و منزلت حضرت معصومه وارد شده است،می توان مرتبه ای از عصمت – نه در حد ائمه- برای ایشان قائل شد. این مسئله در حق چنین بانویی بعید به نظر نمی رسد؛ چرا که این حد از عصمت به معنای دوری از گناه در زندگی عالمان بزرگ نیز فراوان مشاهده می شود

به هر حال، یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم و یا بر اثر مسمومیت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه (س) بیمار شدند و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود، قصد شهر قم را نمود. حدوداً در روز 23 ربیع الاول سال 2ظ 1 هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. و در محلى که امروز «میدان میر» نامیده مى شود در منزل «موسى بن خزرج» فرود آمدند و افتخار میزبانى حضرت نصیب او شد.

آن بزرگوار به مدت 17 روز در این شهر زندگى کرد. محل زندگی و عبادت آن حضرت در مدرسه ستیه به نام «بیت النور» بود که هم اکنون محل زیارت ارادت مندان آن حضرت است.[7]

پی نوشت ها :

[1] . برگرفته از سایت http://haram.masoumeh.com

[2]. شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج ‏2، ص 267، چاپ اول، نشر جهان، تهران، 1378 ق.

[3]. ر. ک: مجلسی، بحار الانوار، ج 106، ص 168,

[4]. معصوم کسی است که به لطف خدا از هرگونه آلودگی به گناه و کارهای زشت و ناشایست و پلید امتناع کند، آن هم نه به گونه جبری، بلکه در حالی که توان انجام آنها را داشته باشد، نیز از هرگونه اشتباه و خطایی به دور است. حضرت امام جعفر صادق (ع) در این خصوص می فرماید: ”المعصوم؛ هو الممتنع بالله من جمیع المحارم. و قد قال الله تبارک و تعالی: و من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم؛ معصوم کسی است که توسط خدا از همه گناهان حفظ می شود و خداوند در این باره فرمود: هر آن که به حفظ الاهی بپیوندد، به یقین به راه راست هدایت شد، شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص 132، انتشارات جامعه مدرسین قم، 1361 هـ ش، برگرفته از نمایه مفهوم عصمت و امکان عصمت افراد شماره 249 در سایت اسلام کوئست.

[5]. عاملى، شیخ حر، وسائل‏الشیعة، ج 14، ص 576، ح 94، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 هـ  ق، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا (ع) عَنْ زِیَارَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ (ع) بِقُمَّ فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّة.

[6]. ر. ک: حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 14، ص 576، ح 19850 و 19851,

[7].بر گرفته از سایت حضرت معصومه با تلخیص.

بخش سیره و عترت تبیان

---

منبع :

زندگانی حضرت معصومة علیها السلام (حیات الست) ؛ مهدی منصوری

شهادت حضرت امام جعفر صادق(ع) پیشوای ششم مسلمانان(148 ق)

شهادت حضرت امام جعفر صادق(ع) پیشوای ششم مسلمانان(148 ق)

25شوال

شهادت حضرت امام جعفر صادق(ع) پیشوای ششم مسلمانان(148 ق)

شرح مناسبت:

حضرت امام جعفر صادق(ع) پیشوای ششم مسلمانان، در این روز به دست خلیفه‏ی عباسی، منصور دوانیقی مسموم و در مدینه به شهادت رسید. امام صادق(ع) به شیخ الائمه نیز معروف است زیرا عمر ایشان از تمامی ائمه اطهار(ع) طولانی تر است. حضرت را در قبرستان بقیع در کنار پدر، جدّ و امام حسن مجتبی(ع) دفن کردند. آن امام به هنگام شهادت شصت و پنج سال داشته و مدت سی و چهار سال از امامت حضرتش می‏گذشت. در میان امامان معصوم(ع)، برای هیچ کدام همانند امام صادق(ع) فرصت و شرایط مساعدی پیش نیامد تا بتوانند در سطح وسیع به انقلاب فرهنگی بپردازند و با تشریح فرهنگ غنی و پُرمایه‏ی اسلام، بر گسترش این دین آسمانی بیفزایند. ولی برای امام صادق(ع) این فرصت، در گیر و دار کشمکش‏ها و رودرویى بنی‏امیه و بنی‏عباس و جنگ قدرت به دست آمد. آن بزرگمرد علم و عمل از این فرصت استفاده‏ی کامل کرد و اسلام و فقهِ آن را از دیدگاه ائمه‏ی اهل‏بیت(ع) معرفی نمود و با تربیت شاگردان بسیار و برجسته، حیات تازه‏ای به اسلام و مسلمین بخشید و فرهنگ ناب تشیّع را که از متن اسلام محمدی و علوی نشأت گرفته بود به جهانیان عرصه کرد. امام صادق(ع) به عنوان رییس مذهب جعفری حوزه‏ی علمیه‏ی اسلامی در سطح عمیق و وسیع تشکیل داده و علوم اسلامی را تدریس می‏نمود. در این حوزه، چهار هزار نفر به فراگیری علوم آل محمد(ص) می‏پرداخته و حضرت در این زمان، اسلام اصیل را از زیر حجاب تیره و تار اسلام بنی‏امیه و بنی‏عباس آشکار ساخت.

منبع : برنامه روزشمار تاریخ ازمرکز پژوهشهای صدا و سیما

آیات و روایات متناسب :

شهادت امام صادق‏علیه السلام

امام کاظم‏علیه السلام :

کانَ یُعرَفُ مَوضِعُ سُجُودِ أبی عَبدِاللَّهِ بِطیبِ رِیحِهِ

سجده گاه امام صادق‏علیه السلام از بوی خوش آن شناخته می‏شد

الکافی ، ج 6 ، ص 511 .

مالک بن أنس (فقیه المدینة) :

کانَ الصادقُ‏علیه السلام رَجُلاً لایَخلُو مِن إحدی ثَلاثِ خِصالٍ : إمّا صائماً و إمّا قائماً و إمّا ذاکِراً و . . . طَیِّبُ المُجالَسَةِ ، کَثیرَ الفَوائدِ

امام صادق‏علیه السلام همیشه در یکی از سه حالت بود : یا روزه‏دار بود یا در حال نماز و یا ذکر می‏گفت . . . مجلسش نیکو و نفعش فراوان بود

بحار الأنوار ، ج 47 ، ص 16 .

سخنان برگزیده

امام صادق‏علیه السلام :

الغِیبَةُ أن تَقولَ فی أخیکَ ما سَتَرهُ اللَّهُ عَلَیهِ

غیبت آن است که درباره برادرت چیزی بگویی که خداوند آن را پنهان کرده است

میزان الحکمه ، ح 15510 .

امام صادق‏علیه السلام :

لایَتِمُّ المَعروفُ إلاّ بِثَلاثٍ : تَعجیلِهِ و تَصغیرِهِ و تَستیرِهِ

کار نیک تمام نمی‏شود مگر به سه چیز : شتاب در انجام دادن ، کوچک شمردن و پنهان داشتن آن

خصائص الائمه ، ص 100 .

امام صادق‏علیه السلام :

أروَحُ الرُّوحِ الیَأسُ عَنِ النّاسِ

خوش‏ترین آسایش ، نومیدی از مردم است

مشکاة الأنوار ، ص 324 .

امام صادق‏علیه السلام :

صِلَةُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الحِسابَ یَومَ القیامَةِ

صله رحم حساب را در روز قیامت آسان می‏کند

بحار الأنوار ، ج 78 ، ص 210 .

امام صادق‏علیه السلام :

مَن یَثِقَ بِاللَّهِ یَکفِهِ ما أهَمَّهُ مِن أمرِ دُنیاهُ و آخِرَتِهِ

هر که به خدا اعتماد کند ، خداوند کارهای دنیا و آخرتش را ، که او را بی قرار کرده‏اند، کفایت می‏کند

تحف العقول ، ص 304 .

امام صادق‏علیه السلام :

إعمَلِ الیَومَ فِی الدُّنیا بِما تَرجُو بِهِ الفَوزَ فِی الآخِرَةِ

امروز در دنیا کاری کن که به وسیله آن امید رستگاری در آخرت داری

تحف العقول ، ص 306 .

امام صادق‏علیه السلام :

مَن عَیَّرَ مُؤمِناً بِذَنبٍ لَم یَمُت حَتّی یَرتَکِبَهُ

هر کس مؤمنی را بر انجام دادن گناهی سرزنش کند ، نمی‏میرد تا آن‏که خود آن گناه را مرتکب شود

الکافی ، ج 2 ، ص 356 .

امام صادق‏علیه السلام :

ضَمِنتُ لِمَنِ اقتَصَدَ أن لایَفتَقِرَ

من ضمانت می‏کنم که هر که میانه روی پیشه کند ، فقیر نشود

الخصال ، ص 9 .

امام صادق‏علیه السلام :

إعرِفُوا مَنازِلَ النّاسِ عَلی قَدرِ رِوایَتِهِم عَنّا

منزلت مردم را به اندازه نقل حدیث‏شان از ما بشناسید

الکافی ، ج 1 ، ص 50 .

امام صادق‏علیه السلام :

بَرُّوا آبائکُم یَبَرَّکُم أبنائُکُم

به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند

تحف العقول ، ص 359 .